Tiến sỹ Howard Gardner thuộc Trường Đại học Harvard đưa ra thuyết “Trí thông minh đa dạng”, với tám loại hình thông minh - tám cách để bạn trở nên tài giỏi: Trí thông minh ngôn ngữ; Trí thông minh âm nhạc; Trí thông minh logic; Trí thông minh không gian; Trí thông minh vận động cơ thể; Trí thông minh tương tác cá nhân; Trí thông minh nội tâm (hướng nội) và trí thông minh thiên nhiên. Theo ông, tám loại hình thông minh khác nhau nhưng chúng cùng giá trị như nhau và dù bạn đang sở hữu bất kỳ loại hình thông minh nào và ở mức độ nào, bạn cũng có thể tự nhận biết, bồi dưỡng và phát triển nó, đồng thời bạn có thể sử dụng các loại hình thông mình khác để phát triển loại hình thông minh của mình.

Bạn có thể biết mình giỏi ở lĩnh vực nào, nhưng như vậy không có nghĩa là khả năng của bạn chỉ giới hạn ở đó, bạn có thể đưa nó lên tầm cao mới và không chỉ ở một mà có thể ở tất cả các loại hình thông minh, điều đó hoàn toàn phụ thuộc vào bạn. Chúng tôi xin giới thiệu tóm tắt tám loại hình thông minh; trong mỗi loại tập trung vào ba nội dung: Cách nhận biết loại hình thông minh nổi trội của mình; Cách thức giúp bạn tiếp tục phát triển trí thông minh nổi trội; Bạn có thể sử dụng trí thông minh nổi trội nhất của mình để phát triển các loại hình thông minh còn lại nhằm giúp bạn phát triển trí thông minh đa dạng (theoThomas Armstrong và tham khảo Bobbi Deporter, Mike Hernami, Tomson Nguyễn).

1. Trí thông minh ngôn ngữ

Nếu bạn thích, hoặc có năng khiếu một trong những điều sau, thì bạn là người có trí thông minh ngôn ngữ: Thích đọc sách; Thích kể chuyện; Thích viết chuyện hoặc làm thơ; Thích viết thư hay gửi email; Thích thảo luận ý tưởng với người khác. Thích chơi các trò ô chữ, xếp chữ, chơi chữ, đố chữ hay điền từ còn thiếu; Thích tìm đọc và nghiên cứu những điều mình thích; Thích học ngôn ngữ, văn học, lịch sử và các môn xã hội. Bạn có thể dễ dàng và kín đáo thể hiện bản thân bằng lời nói hoặc chữ viết, là nhà phản biện đầy thuyết phục và là người kể chuyện hấp dẫn hoặc một nhà văn lôi cuốn; Bạn có vốn từ vựng tuyệt vời và dùng từ đúng văn cảnh. Bạn có năng khiếu nhớ tên người, địa danh, địa điểm, sự kiện ngày tháng, có năng khiếu trong học ngoại ngữ, phát âm chuẩn những âm tiết khó. Bạn học tốt thông qua nghe, nói và đọc sách.

Cách thức giúp bạn phát triển khả năng ngôn ngữ dù bạn có trí thông minh ngôn ngữ ở mức nào: Ghi lại ngay các ý tưởng mà bạn vừa nghĩ ra (bạn nên luôn có một cuốn sổ nhỏ hoặc một tập giấy ghi chú); Đọc bất cứ chủ đề gì và tác giả nào mà bạn thích (nên thường xuyên đi thư viện); Tập viết báo ở mức 250 từ mỗi ngày về vấn đề mà bạn thích; Tra những từ mà bạn không biết trong từ điển; Thường xuyên dành thời gian kể chuyện với bè bạn, với gia đình; Lập danh sách những cuốn sách quan trọng  bạn sẽ đọc; Chơi các trò với từ ngữ, ngôn ngữ nói; Tham gia một câu lạc bộ đọc sách; Liên hệ với tác giả bạn yêu thích; Tham gia buổi nói chuyện của nhà văn; Học ngoại ngữ, ghi lại những bài thơ mình yêu thích vào sổ; Tham gia một vở kịch; Tham gia các cuộc hội thảo, thảo luận ở trường. Hãy sử dụng kỹ năng đọc để phát triển kỹ năng nói, hãy dùng kỹ năng nói để phát triển kỹ năng viết…

Nếu  không cảm thấy mình có trí thông minh ngôn ngữ, bạn có thể sử dụng trí thông minh nổi trội nhất của mình để phát triển trí thông minh ngôn ngữ theo cách thức sau: Nếu bạn có trí thông minh âm nhạc nổi trội: Hãy đọc to và lắng nghe âm thanh của những câu thơ hay, sử dụng âm nhạc như một cách để viết những gì bạn nghe thấy và khiến bạn nghĩ về nó, bạn có thể hát hoặc đọc “rap” những điều bạn cần phải học thuộc. Nếu bạn có trí thông minh logic nổi trội: Sau khi bạn viết cần kiểm tra chính tả, dấu câu và ngữ pháp, rồi dùng một phần mềm kiểm tra các lỗi của văn bản bạn đã viết. Nếu bạn có trí thông minh không gian nổi trội: Hãy nhắm mắt và hình dung lại tất cả những hình ảnh, nội dung mà bạn đã đọc được, học được. Những hình ảnh minh họa và tranh vẽ có thể hướng dẫn bạn trong khi đọc. Nếu bạn có trí thông minh vận động cơ thể nổi trội: Hãy chơi các trò ghép chữ với tờ giấy và thanh nam châm, hãy viết chữ, làm thơ hoặc kể chuyện trên một tấm thiếp. Nếu bạn có trí thông minh tương tác cá nhân nổi trội: Hãy nói, kể chuyện những gì bạn đã đọc, học được với bạn bè và người thân. Lập một nhóm để học về chính tả và từ mới. Nếu bạn có trí thông minh nội tâm nổi trội: Hãy viết nhật ký về những điều bạn học ở trường, những suy nghĩ và cảm nhận mỗi ngày, nó sẽ giúp bạn hoàn thiện khả năng viết, chính tả và ngữ pháp. Trí thông minh này giúp bạn hiểu mình là ai và cảm nhận với những điều được học ở trường. Nếu bạn có trí thông minh thiên nhiên nổi trội: Khi đọc một cuốn sách hãy nghĩ về các loài động, thực vật ở trong đó, mô tả cảnh thiên nhiên bạn thấy, ghi chú lại những điều mà bạn quan tâm, nó sẽ giúp bạn thích đọc sách hơn.

2. Trí thông minh logic – Toán học

Nếu bạn thích, hoặc có năng khiếu về một trong những điều sau thì bạn là người có trí thông minh logic-Toán học: Thích làm việc với những con số, làm những phép tính nhẩm, đếm mọi thứ; Thích làm các bài toán logic hay kích thích não, yêu thích những tiến bộ khoa học, kĩ thuật mới; Thích giải những câu đố hóc búa và có tính logic cao; Thích khám phá sự vận hành của máy tính; Thích ghi chú thông tin theo dạng biểu đồ và đồ thị; Thích chơi cờ tướng, cờ ca-rô; Thích lên kế hoạch cụ thể cho một chuyến du lịch hay công tác của mình; Thích tìm những bộ phận cấu thành và mối quan hệ giữa những vật thể hoặc giữa những con số, thường áp dụng phương pháp tiếp cận hệ thống và từng bước để giải quyết vấn đề. Bạn có năng khiếu ghi nhớ các con số và số liệu thống kê; Có năng khiếu học toán, lý luận, logic; Có năng lực giải quyết vấn đề, quan tâm đến mối liên hệ giữa hành động và kết quả (nguyên nhân-kết quả). Bạn học tốt bằng việc phân loại, phân mục và tiến hành các mẫu trừu tượng và các mối quan hệ.

Cách thức giúp bạn phát triển khả năng logic-Toán học dù bạn có trí thông minh logic ở mức nào: Chơi những trò chơi sử dụng chiến lược và logic như cờ tướng, cờ vua, cờ đam hay đomino; Xem các chương trình truyền hình dạy về khoa học và toán học; Tập tính nhẩm các bài toán đơn giản; Khám phá khoa học thông qua những hiện vật thú vị được trưng bày; Đọc báo, tạp chí về toán học; Tập ước lượng mọi thứ; Giải đáp các câu hỏi hóc búa; Định ra ngày toán học hoặc các buổi tối khoa học cho gia đình; Bạn có thể truyền đạt những kiến thức toán học và khoa học của mình cho người khác; Chú ý đến việc dùng con số trong các bản tin; Chỉ ra nguồn gốc toán học trong những nền văn hóa khác nhau; Ghi lại cách mà bạn đã giải quyết các vấn đề.

Nếu bạn không cảm thấy mình có trí thông minh logic – Toán học thì bạn có thể sử dụng trí thông minh nổi trội nhất của mình để phát triển trí thông minh đó theo cách thức sau: Nếu bạn có trí thông minh ngôn ngữ nổi trội: Hãy viết và giải quyết những vấn đề của riêng mình hoặc nói ra mọi vướng mắc về toán học, tìm kiếm những hình thái của từ và ngữ. Nếu bạn có trí thông minh âm nhạc nổi trội: Hãy tạo ra những bản nhạc “ráp” hay bài hát để học toán. Nếu bạn có trí thông minh không gian nổi trội: Hãy hình dung và phác thảo những hình ảnh của vấn đề logic bạn đang thực hiện, nó sẽ giúp bạn thấy được các cách giải quyết khác nhau. Nếu bạn có trí thông minh vận động cơ thể nổi trội: Hãy làm toán khi bạn đang chạy nhảy, đi dạo và sử dụng những vật bạn đang có, đang tiếp xúc để hỗ trợ giải quyết. Nếu bạn có trí thông minh tương tác cá nhân nổi trội: Hãy lập ra một câu lạc bộ toán học để học hỏi và giúp đỡ bạn bè khi cần và có thể. Nếu bạn có trí thông minh nội tâm nổi trội: Hãy thu thập những câu đố và câu hỏi khó để giúp bạn học toán, tư duy logic và tự giải đáp chúng, cố gắng suy nghĩ và thực hành những khái niệm toán học và khoa học. Nếu bạn có trí thông minh thiên nhiên nổi trội: Hãy nghĩ về những ứng dụng toán học trong đời sống (ví như làm toán thập phân thì nghĩ đến chia chiếc bánh cho bạn theo các phần bằng nhau).

3. Trí thông minh âm nhạc

Nếu bạn yêu thích, hoặc có năng khiếu một trong những điều sau, thì bạn là người có trí thông minh âm nhạc: Thích ca hát; Thích nghe nhạc; thích chơi nhạc cụ, đọc bản nhạc; Có thể hát đúng “tông” giọng, thích hát ngân nga khi đang làm việc; Thích tạo ra âm thanh bằng cơ thể như ngậm miệng ngân nga, vỗ tay, bật ngón tay hay nhịp chân. Bạn có năng khiếu: Nhớ giai điệu hoặc nốt nhạc dễ dàng; Dễ dàng nhận ra những bài hát khác nhau; Dễ dàng nắm bắt được giai điệu của những âm thanh quanh bạn; Sáng tác được ca khúc. Bạn học tốt bằng giai điệu, nhịp điệu và âm nhạc.

Cách thức giúp bạn phát triển khả năng âm nhạc dù bạn có trí thông minh âm nhạc ở mức nào, hãy nghe tất cả những loại nhạc mà bạn có thể; Nghe nhạc từ những vùng miền khác nhau trên thế giới; Hát với người thân và bạn bè; Chơi trò chơi âm nhạc với người thân và bạn bè; Đi xem các chương trình biểu diễn ca nhạc; Tham gia hoạt động âm nhạc ở trường; Sáng tạo hay cải tiến nhạc cụ hay bất kỳ thứ gì có quanh nhà bạn; Học cách đọc nhạc; Khuấy động phong trào yêu nhạc ở trường và cộng đồng; Cùng một người bạn lắng nghe một đoạn nhạc; Nếu có cơ hội hãy tìm lớp học nhạc riêng với nhạc cụ yêu thích; Lắng nghe và cảm nhận về âm nhạc xung quanh bạn; Sáng tác một ca khúc hay đoạn nhạc; Thành lập ban nhạc.

Nếu bạn không cảm thấy mình có trí thông minh về âm nhạc thì bạn có thể sử dụng trí thông minh nổi trội nhất của mình để phát triển trí thông minh âm nhạc theo cách thức sau: Nếu bạn có trí thông minh ngôn ngữ nổi trội: Hãy lắng nghe lời ca của bài hát, để ý nhạc và lời phối hợp thế nào, bài hát có kể về một câu chuyện không? Nó được thể hiện qua lời hay nhạc hay cả hai, cốt chuyện có xuyên suốt đoạn nhạc không? Nếu bạn có trí thông minh logic nổi trổi: Hãy tìm những yếu tố toán học trong bản nhạc, các điệp khúc của bản nhạc cấu thành ra sao, trường độ và nhịp phách thế nào, liệu bạn có thể tính được những thời gian khác nhau của các đoạn nhạc mà mình nghe không? Nếu bạn có trí thông minh không gian nổi trội: Hãy phác họa những gì nghe thấy và cảm nhận, nên thử thiết kế một nhạc cụ mới và tưởng tượng âm thanh của nó. Nếu bạn có trí thông minh vận động cơ thể nổi trội: Hãy chuyển động theo âm nhạc để khởi đầu cho các hoạt động như thể dục nhịp điệu, yoga… Nếu bạn có trí thông minh tương tác cá nhân nổi trội: Hãy thử sáng tác âm nhạc, hát với bạn bè, người thân, có thể sử dụng các loại nhạc cụ đơn giản như thìa, hộp, cốc nước... Nếu có trí thông minh nội tâm nổi trội: Hãy lắng nghe các thể loại nhạc khác nhau và xem bạn cảm nhận những gì, nghĩ đến điều gì? Giai điệu, nhịp độ nào làm cho bạn có cảm nhận như vậy, sau đó viết hoặc phác họa ra những gì bạn cảm thấy. Nếu bạn có trí thông minh thiên nhiên nổi trội: Hãy lắng nghe âm thanh xem nó gợi cho bạn âm thanh nào trong tự nhiên, bạn nên có những bản nhạc và âm thanh tự nhiên mà bạn yêu thích.

4. Trí thông minh không gian

Nếu bạn yêu thích, hoặc có năng khiếu một trong những điều sau, thì bạn là người có trí thông minh không gian: Thích phác thảo các ý tưởng để tìm cách giải quyết vấn đề; Thích xây dựng, thiết kế, tạo ra mẫu vật; Thích chơi với máy móc, xem phim; Thích tháo các vật ra rồi ghép chúng lại; Thích trò chơi xếp hình và mê cung; Thích ngắm tranh, vẽ tranh và điêu khắc, có cảm nhận tốt về màu sắc; Thích các buổi học về nghệ thuật và lựa chọn môn hình học thay vì đại số; Thích các mẫu vật trong không gian; Hay mơ vào ban ngày. Bạn có năng khiếu: Nhớ khuôn mặt giỏi hơn nhớ tên; Nhớ rõ những hình ảnh đã được học; Tái hiện các sự vật, bức tranh trong đầu; Giải các câu đố về thị giác, mê cung hoặc ảo giác; Xem bản đồ, chỉ dẫn và định ra hướng đi. Bạn học tốt bằng cách chỉ cần nhìn người khác làm (trực quan), tưởng tượng, tranh minh họa và dùng bút màu.

Cách thức giúp bạn phát triển trí thông minh không gian dù bạn có trí thông minh không gian ở mức nào hãy: Khám phá thế giới nghệ thuật ở các viện bảo tàng, trang web, tạp chí; Giữ một cuốn sổ ghi chép hình ảnh; Tạo một thư viện tranh; Chụp bức ảnh về một ngày của bạn; Tự quay phim cho mình; Chơi các trò chơi hay giải câu đố; Xem ảo ảnh; Sáng tạo bằng máy tính;  Tham gia một lớp học; Tạo ra một phòng thiết kế ngay trong nhà; Tạo cho một khu vực “dành cho nghệ thuật” ở trong nhà; Quan sát những thứ xung quanh bạn vài phút mỗi ngày; Vận động nhà trường tiến hành những hoạt động phát triển trí thông minh không gian; Thay đổi cách nhìn của bạn về thế giới; Tìm kiếm những chi tiết thú vị trong cuộc sống hàng ngày; Thực hiện những cuộc đối thoại bằng tranh.

Nếu bạn không cảm thấy mình có trí thông minh không gian thì bạn có thể sử dụng trí thông minh nổi trội nhất của mình để phát triển trí thông minh không gian theo cách thức sau: Chẳn hạn, nếu bạn có trí thông minh ngôn ngữ nổi trội: Thật là tuyệt với nếu bạn đang bay bổng tới nơi các nhân vật trong chuyện đang sống với những bộ quần áo của họ. Hãy vẽ lại bức tranh, sơ đồ, nặn tượng các nhân vật, tòa nhà trong truyện, hãy viết một câu chuyện có thể bằng ngôn ngữ hoặc tranh ảnh. Nếu bạn có trí thông minh âm nhạc nổi trội: Hãy nhắm mắt nghe nhạc và ghi nhớ những hình ảnh, màu sắc hình dung trong đầu bạn, phác họa hoặc nặn tượng về những điều đó. Âm nhạc có thể là sự khởi nguồn cho sự phát minh và sáng tạo. Nếu bạn có trí thông minnh logic nổi trội: Bản đồ hoặc quả địa cầu là công cụ tuyệt vời để bạn kết hợp giữa tư duy logic với trí thông minh không gian, nó giúp bạn không chỉ thấy được khoảng cách mà còn cả hình dáng và chi tiết. Nếu bạn có trí thông minh vận động cơ thể nổi trội: Hãy dùng đôi bàn tay khéo léo của bạn để chơi ghép hình, rubic và đừng quên sử dụng khả năng này trong vẽ tranh, điêu khắc, dựng mô hình…bạn sẽ có nhiều công trình kiến trúc độc đáo. Nếu bạn có trí thông minh tương tác cá nhân nổi trội: Hãy lập ra một nhóm làm tranh tường, làm phim, có thể vẽ chân dung bạn bè trong nhóm, nó không chỉ giúp bạn phát triển trí thông minh không gian mà còn giúp bạn có cơ hội làm việc vui vẻ với bạn bè. Nếu bạn có trí thông minh nội tâm nổi trội: Bạn có thể vẽ tranh để khám phá cảm xúc của bản thân vì nghệ thuật và tranh ảnh là cách tốt nhất diễn tả những cảm xúc phức tạp. Nếu bạn có trí thông minh thiên nhiên nổi trội: Hãy thử tạo ra các bức tranh bằng những vật liệu trong tự nhiên từ bộ sưu tập của bạn như lá rụng, lông chim, hạt giống, vỏ sò, hến, chai lọ… hoặc cắt giấy, nhựa.

5. Trí thông minh vận động cơ thể

Nếu bạn thích, hoặc có năng khiếu một trong những điều sau, thì bạn là người có trí thông minh vận động cơ thể: Thích di chuyển và năng động; Thích sử dụng ngôn ngữ cơ thể; Thích đi bộ hay bơi lội và cảm nhận thông qua vận động; Thích môn học thể thao, những môn thủ công, điêu khắc; Thích vui chơi với trẻ em, làm xiếc trên lưng ngựa; Thích xếp tranh ghép và lắp ráp mô hình; Thích sờ mó vào đồ vật khi xem; Rất khó ngồi im trong một thời gian dài. Bạn có năng khiếu: Hoạt động thể dục, thể thao; Tự làm mọi việc; Vừa di chuyển vừa suy nghĩ; Có thể giả bộ hay bắt chước dáng dấp, cử chỉ của người khác; Làm đồ thủ công, khâu vá, xây dựng mô hình tinh xảo; Phối hợp hiệu quả hay tính toán thời gian hợp lý. Bạn học tốt thông qua việc thực hành, chạm vào vật, đi lại, hòa với không gian và sử dụng kiến thức thông qua cảm nhận của cơ thể.

Cách thức giúp bạn phát triển trí thông minh vận động cơ thể dù bạn có trí thông minh vận động cơ thể ở mức nào: Luyện tập khả năng phối hợp tay-mắt thông qua các môn thể thao, một số trò chơi như tung hứng…; Luyện tập sự khéo léo của đôi bàn tay, bàn chân, cử động đôi tai, đôi lông mày, đôi lỗ mũi; Chơi trò chơi đố chữ với người thân và bạn bè bằng việc sử dụng cơ thể; Luyện tập tìm kiếm ý tưởng khi đang di chuyển và vận động cơ thể; Suy nghĩ ý tưởng về đồ thủ công và thực hiện nó; Rèn luyện cơ thể để tăng cường sức mạnh cơ bắp thông qua các môn thể dục nhịp điệu; Học một môn nghệ thuật điêu khắc hoặc nghề thủ công; Tham gia một lớp kịch hoặc thử một vai diễn; Tham gia các khóa học võ thuật; Học hoặc tự luyện tập một môn thể thao cá nhân; Tham gia đội thể thao ở trường  hoặc nơi ở.

Bạn phải làm gì khi chưa tự tin với các kỹ năng thuộc trí thông minh vận động cơ thể? Bạn có thể sử dụng trí thông minh nổi trội nhất của mình để phát triển trí thông minh vận động cơ thể theo cách thức sau: Nếu bạn có trí thông minh ngôn ngữ nổi trội: Hãy ngâm thơ, kể chuyện hoặc đọc truyện về các hoạt động, thông tin về các môn thể thao mà bạn yêu thích. Ghi chép lại các ý tưởng, ý thơ trong đầu khi đang đi dạo hay hoạt động. Nếu bạn có trí thông minh âm nhạc nổi trội: Hãy luyện tập với âm nhạc bằng cách chuyển động nhuần nhuyễn theo giai điệu của các bài hát, bản nhạc hoặc tạo ra những nhịp điệu riêng khi chạy bộ, nhảy dây… Nếu bạn có trí thông minh logic nổi trội: Hãy tính toán và phán đoán những góc lý tưởng nhất khi ném bóng rổ, đánh bóng chày, quần vợt, bóng đá và tìm hiểu được quy tắc của các trò chơi rồi đưa ra được các chiến lược khác nhau. Nếu bạn có trí thông minh không gian nổi trội: Vẽ, điêu khắc, quét sơn đều sử dụng các kỹ năng thuộc trí thông minh vận động cơ thể, nên bạn hãy thử nghiệm chúng. Sử dụng nét bút lớn trước, nét bút nhỏ sau, cùng với một nhóm màu. Bạn có thể sử dụng đất sét để làm điêu khắc, rèn luyện cơ tay và độ khéo léo. Nếu bạn có trí thông minh tương tác cá nhân nổi trội: Hãy tham gia các môn thể thao đồng đội của trường, khu phố. Hãy thử trượt băng, đi dạo, nhảy, chạy bộ với bạn bè. Nếu bạn có trí thông minh nội tâm nổi trội: Hãy cố gắng chơi các môn thể thao cá nhân như chạy, bơi, gym và cố gắng để duy trì đều đặn hàng ngày. Nếu bạn có trí thông minh thiên nhiên nổi trội: Hãy đi dạo, chạy, nhảy hay hoạt động khác trong một khu rừng, cánh đồng hoặc công viên và hãy lắng nghe những âm thanh tự nhiên

6. Trí thông minh tương tác cá nhân

Nếu bạn thích, hoặc có năng khiếu về một trong những điều sau, thì bạn là người có trí thông minh tương tác cá nhân: Thích làm việc và học hỏi người khác hơn là làm việc một mình; Thích hoạt động tập thể và các buổi trò chuyện sôi động; Thích tổ chức hoạt động cho bản thân và bạn bè; Thích người khác xem xét sự việc theo cách của bạn; Quan tâm đến sự công bằng, đúng-sai; Tự hào khi trở thành người hướng dẫn hoặc cố vấn cho một ai đó; Thích các môn thể thao mang tính đồng đội; Có nhiều bạn; Thích bàn thảo vấn đề với người khác thay vì cố gắng giải quyết một mình. Bạn có năng khiếu: Hiểu mọi người, liên hệ, tổ chức, lãnh đạo người khác; Giao tiếp tốt với mọi người và có thể giải quyết mâu thuẫn. Bạn có thể học tốt thông qua việc trao đổi, chia sẻ, so sánh, quan hệ, hợp tác và phỏng vấn.

Cách thức giúp bạn phát triển trí thông minh tương tác cá nhân dù bạn có trí thông minh tương tác cá nhân ở mức nào, hãy: Làm một cuốn sổ địa chỉ ghi danh sách, địa chỉ, số điện thoại, e-mail, để liên lạc và ghi đặc điểm mà bạn nghĩ về người đó; Vẽ sơ đồ về quan hệ bạn bè của bạn (bạn ở trung tâm, bạn thân nhất ở gần nhất); Gặp gỡ những người bạn mới, hãy bắt đầu bằng việc giới thiệu bản thân; Luyện tập khả năng quan sát mọi người khi đến một nơi công cộng; Tìm những người có cùng suy nghĩ với bạn về sách, thiên nhiên, thể thao, nấu ăn, mua sắm, thiết kế và thành lập câu lạc bộ; Tự nguyện giúp đỡ người khác theo các nhóm, các tổ chức; Tham gia học nhóm, tăng cường trao đổi và lắng nghe các bạn trong nhóm; Tham gia các hoạt động tập thể; Làm gia sư cho bạn cùng lớp hoặc cho một học sinh ít tuổi hơn; Dành thời gian cho gia đình; Khám phá khả năng lãnh đạo trong các tổ chức hay nhóm tình nguyện; Tìm một người tư vấn giàu kinh nghiệm; Tìm cơ hội để học hỏi ở bất cứ đâu; Đừng vội đưa ra phán xét về người khác; Luyện tập khả năng kết bạn.

Bạn phải làm gì nếu muốn hoàn thiện các kỹ năng thuộc trí thông minh tương tác cá nhân? Bạn có thể sử dụng trí thông minh nổi trội nhất của mình để hoàn thiện các kỹ năng thuộc trí thông minh tương tác cá nhân theo cách thức sau: Nếu bạn có trí thông minh ngôn ngữ nổi trội: Hãy nói chuyện, thảo luận, chia sẻ ý tưởng với mọi người, viết các bài phát biểu và thuyết trình trước lớp hoặc nhóm. Hãy viết vở kịch ngắn, cùng tham gia biểu diễn với mọi người. Lập một nhóm viết văn, thơ để chia sẻ, bình luận cùng nhau. Nếu bạn có trí thông minh âm nhạc nổi trội: Tham gia một ban nhạc, đội nhạc của trường, của khu phố và các tổ chức, chia sẻ cảm nhận âm nhạc với bạn bè, gia đình và lắng nghe chia sẻ của mọi người. Nếu bạn có trí thông minh logic nổi trội: Hãy tham gia vào một nhóm nghiên cứu, tạp chí toán học, cùng nhau tạo ra các bài toán logic và giải chúng, thảo luận về đáp án. Cùng bạn bè tham gia các thí nghiệm khoa học và thảo luận về chúng. Nếu bạn có trí thông minh không gian nổi trổi: Hãy tìm nhiều cơ hội sáng tạo nghệ thuật với bạn bè như vẽ tranh tường, cắt dán ảnh, tạc tượng, làm các loại phim. Hãy hướng dẫn các bạn vẽ tranh, nặn đồ vật, chơi các trò ghép hình phẳng và hình không gian. Nếu bạn có trí thông minh vận động cơ thể nổi trội: Hãy tham gia một câu lạc bộ, một nhóm thể thao, tăng cường giao lưu, trò chuyện trong khi tập chạy, đạp xe, khiêu vũ. Tham gia những trò chơi đuổi bắt, bơi lội, tung hứng với bạn bè. Nếu bạn có trí thông minh nội tâm nổi trội: Hãy thành lập một câu lạc bộ đọc sách, hát, vẽ, chơi thể thao. Chia sẻ những suy nghĩ của bạn với người khác. Nếu bạn có trí thông minh thiên nhiên nổi trội: Hãy cùng bạn bè khám phá và thưởng thức cảm giác thú vị mà thiên nhiên mang lại. Khuyến khích bạn bè, người thân cùng dọn dẹp, bảo vệ môi trường, làm sạch, đẹp khu vực bạn đang sống.

7. Trí thông minh nội tâm

Nếu bạn thích, hoặc có năng khiếu một trong những điều sau, thì bạn là người có trí thông minh nội tâm: Thích làm việc một mình và theo đuổi mục đích của riêng mình; Thích đặt ra mục tiêu của chính mình và biết mình đang ở đâu; Thích viết nhật ký và lên lịch trình làm việc; Thích viết ra những ý tưởng, kỷ niệm, cảm xúc hay tiểu sử cá nhân; Thích đi câu cá và tản bộ một mình, thấy vui với thế giới của riêng mình; Là người có suy nghĩ độc lập, nhận thức rõ về bản thân, biết mình nghĩ gì và tự mình đưa ra quyết định. Bạn có khả năng làm việc độc lập, hiểu rõ điểm mạnh và điểm yếu của bản thân, tập trung vào bên trong cảm giác, bảo vệ quan điểm của mình ngay cả khi nó không giống với nhiều người khác, suy nghĩ về tương lai sẽ trở thành người như thế nào và thích là chính mình. Bạn học tốt khi học một mình, làm việc cá nhân, học theo cách riêng và có một không gian riêng.

Cách thức giúp bạn phát triển trí thông minh nội tâm dù bạn có trí thông minh nội tâm ở mức nào, hãy: Tự hỏi bản thân “Mình là ai?”, liệt kê những việc mà bạn yêu, ghét và những sở thích riêng; Ghi nhật ký và viết tự truyện; Lập danh sách những việc muốn làm, có khả năng làm tốt; Lập mục tiêu cho bản thân, đánh giá bản thân đã làm được những gì trong việc đạt được mục tiêu sau một khoảng thời gian, lập các  mục tiêu mới; Ghi lại những giấc mơ và suy nghĩ về nó; Suy ngẫm về mỗi ngày trôi qua, viết ra ba điều khiến bạn biết ơn hay hạnh phúc; Dành những khoảng thời gian để thư giãn; Đọc sách rèn luyện khả năng tự lực; Làm những việc mà bạn yêu thích; Bắt đầu những việc có ý nghĩa với bản thân.

Bạn phải làm gì khi còn nghi ngờ về trí thông minh nội tâm của mình? Bạn có thể sử dụng trí thông minh nổi trội nhất của mình để phát triển trí thông minh nội tâm theo cách thức sau: Nếu bạn có trí thông minh ngôn ngữ nổi trội: Hãy suy nghĩ về những gì bạn muốn đọc, suy nghĩ xem bạn thích những ý nghĩ xa rời thực tế hay hứng thú với thế giới xung quanh? Bạn đọc sách như một sự giải thoát hay để khám phá những điều mới lạ, sợi dây liên hệ giữa bạn với các nhân vật trong chuyện là gì? Hày viết trả lời những câu hỏi trên, viết vào nhật ký những điều quan trọng, những hy vọng trong tương lai, cảm nhận cũng như mục tiêu của bạn. Nếu bạn có trí thông minh âm nhạc nổi trội: Hãy lắng nghe hay chơi một bản nhạc, sử dụng âm nhạc để suy ngẫm, cảm nhận và thư giãn. Học cách chơi một nhạc cụ, hãy đặt ra các mục tiêu và kiên trì thực hiện mục tiêu đó. Nếu bạn có trí thông minh logic nổi trội: Khám phá thế giới logic của riêng bạn thông qua giải các bài toán logic, câu đố và trò chơi rubic, tìm ra thế mạnh của bạn. Nếu bạn quan tâm đến thiên nhiên và động vật, hãy nghiên cứu về môi trường và tìm hiểu cách thức hợp thành một thể thống nhất của những phần khác nhau trong thế giới. Qua đó các kỹ năng của trí thông minh logic sẽ giúp bạn chia nhỏ mục tiêu thành các bước logic. Nếu bạn có trí thông minh không gian nổi trội: Hãy dành thời gian để sáng tác các tác phẩm nghệ thuật với mục tiêu, suy nghĩ và ý tưởng rõ ràng của bạn. Nhật ký nghệ thuật sẽ giúp bạn khám phá sự sáng tạo, cảm xúc hay nỗi sợ hãi của mình qua mỗi tác phẩm. Nếu bạn có trí thông minh vận động cơ thể nổi trội: Ngoài việc tham gia các môn thể thao đồng đội, bạn cần chơi các môn thể thao cá nhân như đi xe đạp, bơi lội và hãy sử dụng thời gian luyện tập một mình để suy ngẫm về mỗi ngày trôi qua, các vấn đề hay mục tiêu, cách cảm nhận những điều quan trọng trong cuộc sống. Nếu bạn có trí thông minh tương tác cá nhân nổi trội: Hãy cố gắng sử dụng những hiểu biết của bạn về người khác để hiểu hơn về bản thân mình, những phẩm chất nào của mọi người khiến bạn ngưỡng mộ, bạn có những phẩm chất nào và cần phát triển những phẩm chất nào? Nếu bạn có trí thông minh thiên nhiên nổi trội: Hãy cố gắng dành thời gian suy ngẫm và tốt hơn nếu viết được nhật ký mỗi khi bạn có điều kiện ra ngoài và hòa mình với thiên nhiên hoặc khi đi bộ về những việc đang xảy ra trong cuộc sống và những cảm nhận của bạn. Khi làm việc này hãy chú ý những gì bạn nghe, thấy, cảm nhận và việc bạn ra ngoài có ảnh hưởng đến những suy nghĩ và nội dung viết của bạn không?

8. Trí thông minh thiên nhiên

Nếu bạn yêu thích, hoặc có năng khiếu một trong những điều sau thì bạn là người có trí thông minh thiên nhiên: Thích vật nuôi và chăm sóc thú nuôi trong nhà; Thích cây xanh, quan tâm đến thiên nhiên và bảo vệ môi trường; Thích dạo chơi trong công viên, vườn bách thú hay cạnh hồ cá; Thích cắm trại hay đi dạo giữa thiên nhiên. Bạn có khả năng: Nhận ra và gọi tên những loài cây, hoa và cách trồng khác nhau; Có kiến thức về thiên văn học, vũ trụ và những thay đổi trong cuộc sống; Nhớ những chi tiết nơi bạn đã sống cũng như tên các loài vật, cây cối, con người và các đồ vật ở đó; Thích nghi tốt với những nơi, sự kiện khác nhau. Bạn có thể học tốt khi ở ngoài trời, khi đi dạo, tham quan các viện bảo tàng khoa học và tự nhiên, trong môi trường nhiều cây xanh, gần gũi với thiên nhiên.

Cách thức giúp bạn phát triển trí thông minh nội tâm dù bạn có trí thông minh thiên nhiên ở mức nào: Chú ý quan sát thiên nhiên ở quanh bạn; Trồng một loài cây nhỏ và quan sát nó phát triển; Nằm trên thảm cỏ và ngắm nhìn bầu trời; Ngắm nhìn bầu trời trong một đêm quang đãng, quan sát mặt trăng, các chòm sao, các vì sao; Trồng một khu vườn với nhiều loài hoa và cây trái; Trồng những bồn cây nhỏ; Ngắm nhìn các loài chim để nhận dạng các loài chim; Theo dõi chương trình truyền hình về thiên nhiên; Đọc sách và tạp chí về thiên nhiên; Tham gia một tổ chức môi trường; Tìm hiểu các loài động vật, chăm sóc vật nuôi; Xây dựng hệ sinh thái của riêng bạn; Tham quan viện bảo tàng lịch sử tự nhiên, vườn bách thú, bách thảo; Hòa mình trong thế giới tự nhiên; Sưu tầm các loại côn trùng, lá cây, hoa và đá.

Bạn phải làm gì khi chưa cảm thấy tự tin với các kỹ năng của trí thông minh thiên nhiên? Bạn có thể sử dụng trí thông minh nổi trội nhất của mình để phát triển các kỹ năng của trí thông minh thiên nhiên theo cách thức sau: Nếu bạn có trí thông minh ngôn ngữ nổi trội: Hãy tiếp cận, tìm hiểu về thiên nhiên nhiều hơn thông qua đọc sách thiên nhiên, về các loài thú. Khi đọc cần để ý môi trường thiên nhiên tác động đến câu chuyện như thế nào. Thật tuyệt vời nếu bạn viết một câu chuyện, bài thơ hay vở kịch với chủ đề thiên nhiên. Thường xuyên mang theo cuốn sổ nhỏ và ghi chép về những thứ mà bạn cảm nhận xung quanh khi đi dạo. Nếu bạn có trí thông minh âm nhạc nổi trội: Lắng nghe tiếng gió thổi, tiếng chim hót, tiếng sóng rì rầm,… hay tiếng còi ô tô chạy qua, có thể nó chứa đựng cả một thế giới cảm hứng cho một bài hát hay một bản hòa âm mới của bạn. Nếu bạn có trí thông minh logic nổi trội: Hãy tìm những mẫu hình, dạng hình học, con số, logic và các mối quan hệ trong tự nhiên, sẽ có nhiều phép tính toán hữu ích, thích thú đối với bạn. Nếu bạn có trí thông minh không gian vượt trội: Hãy sử dụng những nguyên liệu tự nhiên để vẽ hoặc tạo ra những tác phẩm nghệ thuật. Thiên nhiên luôn là nguồn ý tưởng nghệ thuật phong phú, hãy thử nghiệm với việc phác thảo, vẽ màu nước, vẽ chì… những vật mà bạn quan sát được trong tự nhiên. Nếu bạn có trí thông minh vận động cơ thể vượt trội: Hãy đi bộ, chạy, trượt pa-tanh hay đi xe đạp qua công viên, qua một vùng khác một mình, với bạn bè hay gia đình, rồi chia sẻ những ấn tượng của bạn và tìm hiểu xem những thứ bạn nhìn, cảm nhận có thể giúp bạn chú ý đến nhiều thứ hơn không. Nếu bạn có trí thông minh tương tác cá nhân nổi trội: Bạn nên kết hợp tình yêu con người và thiên nhiên bằng cách tận hưởng thiên nhiên với bạn bè, gia đình, chắc chắn nó sẽ mang lại cho bạn một cảm giác rất thú vị. Tuyệt vời hơn nếu bạn nói chuyện với hàng xóm và những người khác để tìm hiểu về nơi mình sống và những con người nơi đây. Nếu bạn có trí thông minh nội tâm nổi trội: Môi trường thiên nhiên luôn là không gian tuyệt vời để bạn suy ngẫm những điều quan trọng đối với cuộc sống của mình, hãy đi dạo và suy ngẫm trong một khu rừng, một miền quê, vùng ngoại ô, hãy quan sát và ghi nhớ bằng tất cả các giác quan. Hãy ghi lại trong cuốn nhật ký về những gì bạn thấy, suy nghĩ của bạn về thế giới tự nhiên.

  (Tóm tắt theo Thomas Armstrong)

Hệ thống Giáo dục Quốc Tế Nhật Bản